Елубай Өмірзақов атындағы Қостанай облыстық филармониясы – жоғары кәсіби мәдени мекеме мәртебесіне әбден лайықты, әртістері мен ұжымдары облыстан тыс, алыс жерлерге танымал, Қазақстандағы көне мекемелердің бірі.
Филармонияның тарихы сонау қиын 1944 жылдан, соғыс уақытынан басталады. Жамбыл атындағы Қостанай облыстық филармониясының бірінші директоры Арман Исмұхаметов болды.
1944 жылдың 18 наурызында Қостанай драма театрының ғимаратында композитор Николай Римский-Корсаковтың туғанына 100 жыл толуына арналған алғашқы концерт өтті. Бұл концертті дайындауға ҚазКСР-ының Халық әртісі Е. Өмірзақов, ҚазКСР-ның еңбек сіңірген әртісі, профессор В. Сережников, театр директоры И. Дубровский, сондай-ақ, сол кезде Қостанай филармониясымен ынтымақтастықта жұмыс істеген белгілі қытай композиторы, Қытай симфониялық музыкасының негізін қалаушы Си (Сянь) Син Хай қатысты.
1945 жылы шығармашылық ұжымда 29 адам болды. Олардың ішінде вокалистер, аспапшылар, балет, цирк, сөйлеу жанрының әртістері бар еді. Уақыт өте келе қуыршақ-марионеткалары, оперетталар, украин және сыған ансамбльдерінің бригадалары да (ол кезде осылай деген) пайда болды.
50-шы жылдары филармонияны басқарған, сол кездегі директоры және көркемдік жетекшісі, ҚазКСР еңбек сіңірген әртісі, конферансье, білімді де дарынды тұлға Альфред Лехтің ерен еңбегі ұмытылмақ емес. 1954 жылдың мәліметтері бойынша филармония 550 концерт өткізіп, барлығы 110 мың көрерменді қамтыды. Филармония қызметінің ерекше көрінісі тың игеру кезеңімен байланысты. Тіпті көлік болмаған кездерде әртістер жаяу жүріп барып, салынып жатқан совхоздарда, егіншілер қосында, машина-трактор бригадаларында өнер көрсетті, оларды әрдайым үлкен ризашылықпен жылы қарсы алды.
60-жылдар филармония қызметінің өте күрделі кезеңі болды. Елдегі концерттік ұйымдарды реформалау, жаңа мақсаттар мен міндеттерді анықтау мәселелері қарастырылды. Филармония басшылары ауысты, бірақ шығармашылық ұжымның басты мақсаты – халық арасында өнер жарығын, эстетикалық, музыкалық мәдениетті көтеру болып қала берді.
Өткен ғасырдың 70-80 жылдары жоғары өрлеуімен ерекшеленді. Көркемдік жетекші лауазымына Александр Евсюковты (1973) және директор лауазымына Владимир Рыдченконы (1976) шақыру ұжымға жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік берді. Ұжымдар мен солистердің жұмыстарының, сондай-ақ бірінші деңгейдегі жұлдыздар гастрольдерінің белсенді жылдары басталды. Мысалы, 1979 жылы тек бір ай ішінде филармония 52 концерт өткізіп, оған 20 мың көрермен келген.
1980 жылы облыстық филармонияға жерлесіміз, көрнекті қазақ актері, ҚазКСР Халық әртісі, ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Елубай Өмірзақовтың есімі берілді. Филармонияны құрған бастамашылардың бірі, алғашқы концерттік бағдарламаның ұйымдастырушысы өзінің шығармашылық жолын театр мен кинода жалғастырды.
1991 жылдан бастап жас тәуелсіз мемлекеттің мәдениеті мен өнерінің даму тарихында жаңа кезең басталды. 1996 жылғы 24 желтоқсанда «Мәдениет туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды. Жас республиканың рухани қалыптасу жолында өз бағытын анықтады.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы филармония қызметітің негізгі көрсеткіші Қазақтың ұлттық мәдениетін, отандық және әлемдік мәдениеттің үздік үлгілерін жаңғырту, сақтау, дамыту және тарату жөніндегі іс-шаралар, жергілікті композиторлардың шығармашылық жетістіктерін мақсатты түрде насихаттау, ұлттық мәдениеттерді өзара байытуға жәрдемдесу, ауылдық жерлердің тұрғындарына концерттік қызмет көрсету болды.
Осы жылдар ішінде Е. Өмірзақов атындағы Қостанай облыстық филармониясы еліміздің жетекші концерттік ұйымдарының біріне айналды. Мекеме 2024 жылы өзінің 80 жылдығын лайықты атап өтті.
Филармония жоғары деңгейдегі талантты кәсіби орындаушыларға бай. Ең беделді халықаралық байқауларға үнемі қатысуы – соның айғағы. Филармонияда 9 шығармашылық ұжым жұмыс істейді: «Ақжелең» фольклорлық-этнографиялық ансамблі, қазақ халық аспаптар оркестрі, орыс халық аспаптар оркестрі, камералық оркестр, «Костанайские зори» би ансамблі, «Славянкая песня» ансамблі, «DosStar» тобы, камералық хор, этно-топ «Самал-тюнс». Солистер ұжымы бұрынғы жылдары қалыптасқан дәстүрді жалғастырып келеді. Филармонияның мақтанышы оның солистері: Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Гүлбану Абдулина, «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісінің иегерлері Манапбек Қадыров, Батырбек Байназаров, Талғат Молдағалиев, Мұрат Хамитов, Аслан Өтебаев, Игорь Коропецкий және Наталья Степанова, Зарина Құлмұхамбетова, Жәнібек Жұмахан, Руслана Пономарева. Халықаралық шығармашылық байланыстар аясында филармония жыл сайынғы халықаралық музыкалық фестивальдердің алаңына айналды. Биыл Халықаралық «Түркі әлемі» жобасы аяқталды. 5 жыл бойы фестиваль түркі мәдениетінің ерекшеліктерін ашып, насихаттады. Оның қатысушылары Қазақстан, Башқұртстан, Қырғызстан, Түрікменстан және Түркия музыканттары болды. Оның орнына музыкалық жоба – «Думанды Тобыл» этно-фольклорлық ансамбльдерінің республикалық байқауы басталады. Оның басты мақсаты – қазақ мәдениетін жаңғырту және насихаттау. 2018 жылдан бастап жыл сайын халықаралық дирижерлер форумдары өткізіледі. 2025 жылдан бастап дирижерлер форумы ҚР еңбек сіңірген қайраткері Назымбек Молдахметовтың есімімен аталады. Дәстүрлі «Jazz Bomond» Халықаралық джаз фестивалі тәжірибе алмасу және мәдени өзара іс-қимыл үшін тамаша алаң болып табылады. Фестивальге дәстүрлі түрде Қазақстанның, алыс-жақын шетелдердің танымал музыканттары қатысады. 2024 жылғы ауқымды жоба – V Дүниежүзілік көшпенділер ойындарына Қостанай облысынан ең үлкен делегация құрамы (240) қатысушы қатысты. Олар филармонияның шығармашылық ұжымдары мен орындаушылары: «Ақжелең» фольклорлық-этнографиялық ансамблі, «Костанайские зори» би ансамблі, Назымбек Молдахметов атындағы қазақ халық аспаптар оркестрі, камералық хор және солистер қатысты. Мәдени бағдарламаның режиссері Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, филармонияның бас режиссері Александр Евсюков болды. Филармония сахнасында дәстүрлі түрде күнтізбелік күндерге арналған концерттер өтеді, оған елорданың және елдің басқа аймақтарының мәртебелі артистерін шақырылуы дәстүрге айналған. Шақырылған әртістердің гастрольдері, әртүрлі кәсіпорындар мен ұйымдарға арналған мерекелік концерттер, сондай-ақ ұжымдардың шығармашылық есептері, солистер мен мекеме ұжымдарының жеке концерттері жиі ұйымдастырылады.
Облыстық филармония – бұл шеберлік мектебі. Филармонияның құрамында тәжірибелі өнер майталмандарымен қатар көптеген жас, талантты әншілер мен музыканттардың болғаны қуантады. Сонымен, филармония солисі Алуа Мүсәпірова 2024 жылы Санкт-Петербург қаласында (Ресей) өткен Сергей Рахманиновтың VII Халықаралық музыка байқауында «Жеке ән айту» номинациясы бойынша 1 дәрежелі лауреат атанды. 2024 жылы филармонияның шығармашылық құрамы дәстүрлі әндердің жас талантты орындаушысымен толықты. Сәуле Жұмабай Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық Өнер Академиясын бітірген. Кенен Әзірбаев атындағы республикалық дәстүрлі әншілер байқауының бас жүлдегері атағына ие. Филармонияның шығармашылық ұжымдары жыл бойы көрермендерге түрлі тақырыптағы концерттік бағдарламаларды ұсынады. Көрерменнің қызығушылықтары мен сұраныстарын ескере отырып, олар материалды ұсынудың жаңа заманауи жолдарын іздейді. Біздің әртістерімізді республикамыздар тыс жерлерде де біледі және жоғары бағалайды. Филармония облыстың аудандары мен қалаларының тұрғындарына концерттік қызмет көрсету бойынша үлкен жұмыс жүргізуде. Сондай-ақ, Қазақстанның түрлі өңірлерімен тығыз шығармашылық байланыс белсенді дамып келеді. Көптеген қайырымдылық концерттерін халықтың әлеуметтік қорғалмаған топтарына, науқас балаларды емдеу үшін қаржылық көмек ұйымдастыруға арнап өткізеді. Есепті кезеңде филармония жалпы білім беретін және музыкалық мектептермен тығыз жұмыс істейді, көрермендер арасында үлкен жетістікке жететін және өскелең ұрпақтың жан-жақты, жан-жақты дамыған тұлғасын қалыптастыруға үлкен ынталандыру ретінде қызмет ететін бірлескен концерттер өткізеді. Жұмыстың және концерттерді ұйымдастырудың оңтайлы нысаны филармония концерттеріне билеттерді онлайн сату қызметі болды. Ол көрермендер арасында үнемі танымал болып келеді. Интернет кеңістігінде филармония белсенді көрермендердің бірлестігін қалыптастырып келеді, олардың пікірлері әлеуметтік желілердің жұмыс алгоритміне сәйкес жүреді. Бұл музыкалық өнер жанкүйерлерінің мақсатты қолжетімділігін едәуір арттырады.
Әр уақытта облыстық филармонияның басшылығында Сүндет Байғожин, Зухра Иманова, Берік Оразалин, Ғани Жаңбырбаев, Мәди Нұрмұхамбетов сияқты жетекшілер болды. Қазіргі уақытта ұжымды Елубай Өмірзақов атындағы облыстық филармония басшысының міндетін атқарушы Бағдат Сырбайұлы Оспанов басқарады.
Филармония аймақтағы өнер мен мәдениеттің флагманы. Бүгінде мекеме өркендеп, дамып келеді. Көрермендердің назарына жаңа шығармашылық жобалар көптеп ұсынылуда.
